گام به گام صعود به قله تفتان با فایل GPS

برنامه صعود قله تفتان

بر اساس فرصت، سلیقه و شرایطی که دارید می توانید هر جاذبه یا مسیری را از برنامه خود حذف کنید.

نکات مهم و کلیدی حین صعود در این مسیر از شروع تا پایان

شروع کنید از ترمینال اتوبوس زاهدان یا شهر خاش ( طبق جدول و فایل تراک جی پی اس GPS مسیریابی )

– بسته به محل اقامت شما قبل از برنامه صعود در یکی از شهر های خاش یا زاهدان، باید از طریق جاده اصلی به سمت تفتان بروید. یکی از محل های بسیار مناسب برای اقامت کوهنوردان در زاهدان، خانه کوهنوردان شهر زاهدان است که در دهکده ورزشی زاهدان تقاطع بلوار بزرگمهر و تقاطع دانشجو واقع شده است و دارای امکانات مناسب و کاملا مجهز می باشد. برای رزرو محل خواب در خانه کوهنوردان زاهدان لازم است با هیات کوهنوردی زاهدان هماهنگی نمایید.

– اگر قبل از صعود در زاهدان اقامت دارید از طریق ترمینال خاش در مرکز شهر و یا ترمینال اصلی زاهدان در غرب شهر وارد جاده اصلی خاش شوید تا به ابتدای جاده آسفالت تفتان برسید. پیش از آن روستای کهنوک یک روستای بین راهی باصفا در میانه ی مسیر جاده و در فاصله 100 کیلومتری زاهدان قرار دارد و محل مناسبی برای خرید نهایی قبل از صعود است. در محل سه راهی باید به سمت چپ و روستای کوته بروید زیرا مسیر مستقیم به سمت خاش می رود. توجه نمایید تابلوی قله مسیر دورتر یعنی جاده خاش را نشان می دهد در حالی که تفتان از مسیر روستای کوته حدود 20 کیلومتر نزدیک تر است و هر دو مسیر نیز آسفالت می باشند.

– از روستای تخت، روستای جعفرآباد، روستای تارون و همچنین روستای ماریشان عبور کنید تا به روستای کوته برسید. در ادامه به ابتدای مسیر محل کمپینگ روستای کوشه خواهید رسید. محل کمپینگ کوشه در فاصله 1.3 کیلومتری جاده اصلی قرار دارد و دارای تعدادی آلاچیق برای چادر زدن می باشد.

– به مسیر خود در جاده اصلی ادامه دهید. بعد از روستای قلعه رشید و روستای گرداک به سه راهی کوشه می رسید. همانطور که در نقشه مشخص است کسانی که از خاش به سمت تفتان می آیند نیز بعد از ورود به جاده فرعی تفتان به همین محل یعنی سه راهی کوشه می رسند.

– از سه راهی کوشه به مسیر خود در جاده آسفالت ادامه دهید. از روستای سرپشته و سپس روستای کوشه عبور کنید. سه راهی تمندان محلی است که باید بجای مسیر مستقیم به سمت راست یعنی اردوگاه دره گل بپیچید.

– مسیر مستقیم بعد از عبور از داخل روستای تمندان از رودخانه خازمارگه عبور می کند و به سمت روستای ولان، دریاچه سردریا و انجرک می رود. در دامنه های تفتان چند دریاچه وجود دارند که همگی به سردریا معروفند. دریاچه ای که در مسیر روستای انجرک واقع است یکی از زیباترین آنهاست. اما برای دیدنش باید نزدیک به 10 کیلومتر مسیر جاده آسفالت فرعی از تمندان طی کنید و دوباره به تمندان بازگردید.

– روستای تمندان مهمترین روستای تفتان قبل از اردوگاه دره گل است. روستاییان منطقه تفتان در اوج محرومیت و فقر قرار دارند. کودکان بلوچ بخصوص در اطراف اردوگاه دره گل و مسیر صعود کوهنوردان از طریق فروش چای کوهی و سایر محصولات به کوهنوردان، کسب درآمد می کنند. پیشنهاد می شود کوهنوردانی که بخشندگی را از طبیعت آموخته اند بخشی از کرم خود را شامل حال کودکان و مردمان این منطقه کنند.

– تمندان در ایران باستان شهری متمدن بوده است. آثار باستانی تمندان شامل سنگ نگاره ها، سنگ نوشته ها، کوره های ذوب و استخراج فلزات، قلعه های سنگی و قبرستان قدیمی با قدمت دوران اشکانیان و پیش از آن است. در صورت داشتن فرصت کافی می توانید از اهالی بخواهید سنگ نگاره های ارتفاعات روستای تمندان را به شما نشان دهند. در سنگ نگاره های تمندان که بیش از 2 هزار سال قدمت دارند صحنه هایی از گله های بز کوهی، انسان و شکار دیده می شوند.

– مسیر جاده اصلی را ادامه دهید تا به اردوگاه دره گل برسید. اردوگاه دره گل توسط اداره آموزش و پرورش برای استفاده عمومی ساخته شده است و آخرین نقطه ماشین رو است. بطور معمول بیشتر کوهنوردان قبل از صعود وارد اردوگاه دره گل می شوند. اما اگر قصد اقامت در اردوگاه دره گل را نداشته باشید قبل از رسیدن به اردوگاه دره گل می توانید از طریق سه راهی و مسیر سبز رنگ سمت چپ با گذر از رودخانه ماشین را در پارکینگ کوچکی پارک نمایید. سپس  از سمت شمال رودخانه مسیر پاکوب به سمت دشت ذغال را پی بگیرید. بویژه معدود کسانی که صبح خیلی زود به اردوگاه می رسند و قصد صعود یک روزه بدون شبمانی دارند می توانند چنین برنامه ای را پیاده کنند.

– در محل اردوگاه دره گل، پایگاه امداد و نجات کوهستان نیز وجود دارد. در نزدیکی اردوگاه دره گل بخصوص در زمانهای شلوغ امکاناتی چون سوپرمارکت نیز وجود دارد. البته ممکن است همه اقلام شما در این سوپرمارکت ها موجود نباشد. در اردوگاه  امکانات اولیه مانند سرویس بهداشتی، حمام و آب آشامیدنی نیز مهیاست. می توانید از آشپزخانه اردوگاه دره گل و اقامتگاه های کرایه ای استفاده نمایید. قیمت کرایه یک اتاق با 16 تخت در آبان 1400 در حدود 100 هزار تومان بوده است.

– در اردوگاه تعداد زیادی آلاچیق نیز وجود دارد و با هزینه کمی امکان چادر زدن کوهنوردان در آنها هست. اما برخلاف روزهای وسط هفته گاهی در روزهای تعطیل اردوگاه بسیار شلوغ می شود و ممکن است محل ایده آلی برای شبمانی قبل از صعود نباشد. در این صورت شاید پناهگاه صبح یا کمپینگ کوشه برای شبمانی ارجح باشند. شوربختانه به دلیل فقر و محرومیت زیاد، کولبر هایی در این منطقه هستند که بر اساس قیمت توافقی، کوله کوهنوردان را تا پناهگاه حمل می کنند.

– ماشین خود را در اردوگاه تربیتی تفریحی دره گل پارک نمایید. بهترین و معمول ترین مسیر صعود قله تفتان با رنگ زرد در نقشه مشخص شده است. می توانید از طریق مسیر زرد رنگ پیاده صعود خود را شروع نمایید. بیشتر مسیر صعود از اردوگاه دره گل تا پناهگاه صبح و سپس تا قله کاملا مشخص و پاکوب است.

– در همان ابتدا، چند بند یا سیل گیر روی رودخانه مشاهدا می کنید. پاکوب اصلی در سمت جنوب رودخانه قرار دارد و مستقیم به سمت تنگه گلو می رود. بیشتر کوهنوردان برای صعود به قله تفتان از طریق تنگ گلو اقدام می کنند اما تنگ گلو دارای دست به سنگ و خطر احتمال ریزش سنگ داخل دره نیز می باشد. تنها راه برای دور زدن تنگ گلو، مسیر پاکوب دشت ذغال یا همان شترراه است که از سمت شمال مشرف بر تنگ گلو است.

– همانطور که در نقشه مشخص است می توانید از طریق سه راهی، با گذر از رودخانه ای که بیشتر مواقع خشک است از مسیر اصلی زرد رنگ خارج شوید. سپس از طریق مسیر سبز رنگ معروف به شتر راه به دشت ذغال بروید. به این ترتیب تنگ گلو را دور بزنید و دوباره وارد مسیر اصلی شوید. با انتخاب مسیر دشت ذغال حدود 700 متر به طول مسیر افزوده می شود اما دیگر درگیری با سنگ نخواهید داشت.

– بخصوص برای تیمهایی که آمادگی مواجهه با سنگ ندارند مسیر دشت ذغال مناسب تر است و با وجود طولانی تر بودن به شکلی دیگر در زمان صرفه جویی می شود. در زمستان تقریبا امکان تردد در تنگ گلو وجود ندارد. صعود شبانه در تنگ گلو نیز توصیه نمی شود. ضمنا با توجه به چرای گله ها در بالای تنگه و وزش بادهای شدید احتمال ریزش سنگ همیشه وجود دارد. هر چند بیشتر کوهنوردان محلی بر حسب عادت و به دلیل کوتاه تر بودن از مسیر تنگ گلو استفاده می‌کنند اما مسیر دشت ذغال همواره ایمن تر و استانداردتر است و به عموم کوهنوردان بیشتر توصیه می شود.

– در صورتی که قصد دارید از طریق تنگ گلو صعود کنید مسیر مستقیم را ادامه دهید. به فاصلی کمی از هم نخست از کنار چشمه پونه و سپس چشمه تلخاب عبور می کنید. چشمه پونه گواراترین و تنها چشمه با کیفیت در مسیر صعود به قله تفتان است. برخی نام چشمه خوش را نیز به آن داده اند. بوی پونه‌ ی وحشی در اطراف چشمه پونه در حدی لذت بخش است که این چشمه به چشمه پونه شهرت پیدا کرده است. در تابستان و پاییز طبیعت تفتان خشک و زرد رنگ است اما باز هم عطر پونه در کوهستان استشمام می شود با این وجود در نیمه دوم بهار پونه‌ ها و گون‌ ها غرق در گل هستند. چشمه پونه دارای لوله برای هدایت آب است. چشمه تلخاب آما آب ترش و کمی تلخ دارد زیرا گوگردی است و برای آشامیدن مناسب نیست.

– شوربختانه به قدری یادگاری با اسپری‌ های رنگی و تبلیغات در طول مسیر صعود به قله تفتان همه جا دیده می شود که تفتان را می توان شاخص ترین کوه ایران در این نمایش بی فرهنگی و ضد محیط زیستی قلمداد نمود.

– تنگه گلو با نام بندگلو نیز شناخته می شود. مسیر تنگ‌گلو سنگ‌های ریزشی فراوانی دارد و در دست کم سه تا چهار نقطه لازم است دست‌ به‌ سنگ شوید. در انتهای تنگه گلو و پس از دست به سنگها از کنار تابلویی عبور می کنید و با خروج از دره و باز شدن تنگه به سه راهی دشت ذغال می رسید. قبل از دشوارترین دست به سنگ اصلی تنگه یک مسیر انحرافی و جایگزین از سمت راست تنگه می تواند شما را از دست به سنگ نجات دهد. مسیر مذکور حدود 50 متر ارتفاع می گیرد و پرشیب است. بعد از رسیدن به بالای تنگه می توانید با تراورس دامنه دوباره به طرف کف دره و مسیر اصلی بازگردید. مسیر جایگزین مذکور قبل از سه راهی دشت ذغال با مسیر اصلی یکی می شود و در نقشه نیز با رنگ آبی آسمانی مشخص شده است.

– ادامه مسیر در کف دره قرار دارد. در این بخش از مسیر شن های نرمی در کف رودخانه خشک وجود دارند که به پیمودن مسیر کمک می کنند. شکل زمین، فرم تخته سنگ ها و لایه های رسوبی در مسیر بسیار زیبا و دیدنی است. در طول مسیر از پلکان دست سازی عبور می کنید. در چند نقطه چشمه های گوگردی متعددی را نیز خواهید دید که با رنگهای زرد، نارنجی و رنگهای دیگر بسیار چشم نواز هستند.

– در میانه ی دره به نقطه ای می رسید که دارای تابلو برای خروج از دره در دامنه سمت چپ به سمت پناهگاه است. ادامه مسیر کف دره پای لک اشتباه است. بنابراین به روی یال دارای شیب زیاد به نام کتل یا کتل نرده یا کتل نردبان بروید. این قسمت شیب زیادی دارد اما مسیر پاکوب است. وقتی به بالای شیب می رسید از نزدیک تابلوی راهنما نمای پناهگاه تفتان از دور دیده می شود. در ادامه مسیر در یک پاکوب با عبور از بوته های گون به پناهگاه می رسید.

– پناهگاه صبح از دو پناهگاه قدیم و جدید تشکیل شده، پناهگاه قدیم کوچکتر و داراي امکانات مرسوم پناهگاه ھا است اما پناهگاه جدید در پنج طبقه با ظرفیتی بیش از 100 نفر ساخته شده و مجهزتر است. پناهگاه دارای امکاناتی چون منبع آب آشامیدنی، پتو، برق و روشنایی می باشد. در پناهگاه برخی مواد غذایی از جمله آب معدنی نیز به فروش می رسد. متاسفانه درب پناهگاه صُبَح در حالت عادی قفل است. به منظور استفاده از پناهگاه و اقامت در آن حتما باید از قبل با هیئت کوهنوردی زاهدان یا خاش هماهنگی انجام دهید.

– برای رفاه کوهنوردان دو منبع آب شیرین و آشامیدنی پناهگاه از طریق لوله کشی چشمه تامین می شود. با این حال منابع آب پناهگاه صبح کیفیت بهداشتی مناسبی ندارند. در زمستان و در اوج سرما ممکن است آب چشمه تامین کننده منبع آب پناهگاه یخ بزند. اطراف جان پناه صُبَح چشمه هایی با آب ترش مزه و حاوی گوگرد وجود دارند که رسوبات گوگرد آنها نمای زیبایی ایجاد می کند.

– دقیقا در دره زیر پناهگاه صبح، جویبار زیبایی از یکی از این چشمه های آبگرم گوگردی جاری است. آبگرم طبیعی زیر پناهگاه که در داخل دره جریان دارد برای حمام کردن هم می تواند بسیار عالی باشد. مسیر چشمه آبگرم نزدیک به پناهگاه در نقشه و فایل تراک GPS برنامه تفتان مشخص شده است.

– کوهنوردانی که به جهت شبمانی با کوله سنگین تا پناهگاه صبح صعود کرده اند می توانند لوازم اضافه خود را به امانت در پناهگاه بسپارند و در بازگشت دوباره تحویل بگیرند. مسیر پاکوب صعود از پناهگاه صبح تا قله داراي شیب نسبتا زیادی هست. تنگه و دهلیز دیگری در مسیر وجود دارد که بنام سنگ سیاه یا سیاه سنگها شهرت دارد. پس از این محل قله زیبای تفتان به خوبی مشخص است.

– تفتان دارای دو شاخک مجزا و نوک اتشفشانی است. قله اصلی و آتشفشان نیمه فعال تفتان بر روی شاخک جنوب شرقی قرار دارد. دهانه وسیع اولیه یا همان شاخک شمال غربی، قدیمی ترین دهانه کوه تفتان است و قله نرکوه بر روی آن قرار دارد. در حال حاضر نرکوه برای کوهنوردان کمتر جذابیت دارد و زیاد صعود نمی شود چون فاقد فوران آتشفشانی حتی به صورت نیمه فعال و در حد گاز گوگرد است.

– نرسیده به آتشفشان و قله اصلی به ابتدای مسیر صعود نرکوه می رسید. مسیر نرکوه بر روی سنگ بزرگی با فلش مشخص شده است. برای صعود به نرکوه باید از سمت چپ از مسیر اصلی جدا شوید و بعد از گردنه به طرف بالای شاخک شمال غربی بروید. مسیر نرکوه یک مسیر فرعی در این برنامه بطول حدود یک کیلومتر است. برای صعود به نرکوه باید مسیر مذکور را به صورت رفت و برگشت (دو کیلومتر) بپیمایید و در حدود 150 متر تا قله نرکوه باید ارتفاع اضافه نمایید.

– اگر قصد صعود به قله نرکوه را ندارید مسیر مستقیم (سمت راست) را ادامه دهید. به تدریج به روی دشتی وسیع با شیب کم می رسید. مسیر را ادامه دهید تا کاسه تفتان و دهانه های آتشفشان کاملا نمایان شوند. مسیر از بالای پناهگاه تا قله به صورت یک پاکوب کوچک مشخص است ام در زیر قله و روی تخته سنگهای آتشفشانی نیز این پاکوب محو می شود.

– به این ترتیب سرانجام به قله مادرکوه مشهورترین قله تفتان خواهید رسید. از مادرکوه به راحتی قله بزمان در افق دیده می‌شود. کوه تفتان با چندین قله به یک رشته کوه تبدیل شده است و دهانه آتشفشانی مشخصی مثل کوه دماوند ندارد. بر روی شاخک جنوب شرقی تفتان بویژه اطراف مادرکوه چندین دهانه وجود دارد که بخار آب و گاز گوگرد از آنها دائما متصاعد می گردد. توقف طولانی روی تفتان بدلیل سختی تنفس مشکل است.

– در بین دهانه های آتشفشانی تفتان دو دهانه فوران گاز بیشتری دارند و حتی مواد جامد و مذاب نیز از آنها خارج می شوند طوری که تخته های گوگردی  و رسوبات زرد رنگ گوگرد همه جا مشاهده می شود. شکل سنگها و بقایاي گدازه ها نیز ھمه به خوبی نشان دهنده وضعیت آتشفشانی در این نواحی می باشد. به همین دلیل است که تفتان تنها آتشفشان نیمه فعال ایران و حتی فعال تر از دماوند به شمار می رود. گاز و بخارات گوگردی سبب وارد شدن آسیب به پوشاک کوهنوردان و آسیب تنفسی می شود بنابراین بهتر است فاصله خود را دهانه ها حفظ نمایید.

– اولین صعود قله تفتان در سال 1893 میلادی توسط ژنرال سرپرسی سايکس انگلیسی انجام شد و سون اندرسن فون هدن سیاح معروف سوئدي که اکثر بیابان هاي دنیا را بررسی و مطالعه کرده است نیز به کوه تفتان صعود کرده است. جهت خط الراس کوتاه تفتان از شمال غربی به سمت جنوب شرقی است. تفتان یک کوه منفرد در ایران محسوب می شود.

– بیشتر کوهنوردان به قله مادرکوه که ماده کوه نیز نامیده شده است اکتفا می کنند زیرا دهانه های آتشفشانی تفتان عموما در نزدیکی مادرکوه قرار دارند. اما پیشنهاد می شود در صورت داشتن فرصت کافی همه قلل شاخک جنوبی را ببینید تا بتوانید مناظر اطراف کوه تفتان را نیز ببینید. بخصوص مناظر جنوبی تفتان از ورای قله زیارت دیدنی است.

– شاخک جنوبی کوه تفتان با نام کوه زیارت یا چهل تن نیز شهرت دارد. گفته می شود چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده اند و در گذشته قله تفتان محل زیارت اهالی اطراف بوده است. با حدود 300 متر طی مسیر نخست به قله صبح و سپس به قله زیارت می رسید. قله ي زیارت مرتفع تر از قله صبح و مادرکوه و حتی قله نرکوه است.

– برای بازگشت همان مسیر رفت را بایست انتخاب کنید. برای رسیدن به پناهگاه کار ساده تری در پیش دارید و در برخی قسمتها شن اسکی ها نیز سرعت فرود را بیشتر می کنند اما زیبنده کوهنوردی است که برای حفظ محیط زیست و آسیب کمتر به طبیعت کمتر در مسیرهای شن اسکی پای بگذاریم. برای رسیدن به اردوگاه در گل نیز دقت کنید شبانه وارد تنگ گلو نشوید و در صورت تاریک شدن هوا تنها مسیر دشت ذغال را برگزینید.

اطلاعات و سایر نکات مهم صعود به قله تفتان چیست؟

وضعیت آب و هوا برای اجرای موفق این برنامه اهمیت حیاتی دارد و لازم است دست کم یک تا سه روز قبل از سفر دوباره آب و هوا را بررسی کنید.

بدلیل ازدحام در روزهای تعطیل سعی کنید در روزهای عادی برای صعود خود برنامه ریزی کنید.

تقریبا بیشتر مسیر از اردوگاه دره گل تا قله تفتان دارای پوشش مناسب یا قابل قبول آنتن تلفن همراه می باشد.

اردوگاه دره گل، چشمه پونه و پناهگاه صبح تنها محل های دارای آب آشامیدنی در مسیر صعود هستند. چشمه پناهگاه در فصل زمستان ممکن است یخ بزند. به همین دلیل وضعیت آب را از مسئول پناهگاه بپرسید.

ذهنیت بیشتر کوهنوردان از تفتان، آب و هوای گرمسیری است به همین دلیل پوشاک مناسبی را همراه نمی آورند و گاهی در برابر سرما و بادهای تفتان دچار مشکل جدی می شوند.

بهترین سفرنامه ها و گزارش برنامه های صعود به قله تفتان کدام هستند؟

لینک گزارش باشگاه کوهنوردی بامداد شیراز 
صعود قله تفتان ـ آذرماه 1399

لینک گزارش گروه کوهنوردی لار 
صعود به قله تفتان ـ اسفند 1396

لینک گزارش گروه کوهنوردی اژکهن اصفهان 
صعود به قله تفتان ـ بهمن 1389

لینک گزارش گروه کوهنوردی ام اس سنتر 
صعود قله تفتان – شهریور 1397

لینک گزارش باشگاه کوهنوردی سلام همنورد
صعود قله تفتان – اردیبهشت 1395

شما نیز می توانید گزارش خود را برای ما ارسال کنید.